ویژگی های عصر مشروطیت

آثار بسیاری مانند شعر شب جمعه ایرج میرزا صوتی، در عصر مشروطیت تاثیر گذار عمل کردند ، ویژگى هاى عصر بیدارى عبارتند از :

1 _ عمومیت یافتن شعر که به عنوان زبان برنده نهضت در اختیار مطبوعات قرار گرفت.

2 _ جهان شناسى شاعران؛ نگرش شاعران و نویسندگان نسبت به جهان بیرون دگرگون شد.

3 _ تخیل و قالب شعرى در عرصه بیدارى کم و بیش بى تغییر باقى مانده است. نمونه بارز آن «سه تابلو مریم» (ایده آل) میرزاده عشقى است.

4 _ از نظر ساخت فنى، شعر عصر بیدارى دو مسیر مجزا را در پیش گرفت. گروهى مانند ادیب الممالک فراهانى و محمدتقى بهار (ملک الشعرا) به سبکى سنتى پایبند بودند و اشعار خود را بر طبق سنت هاى ادبى مى سرودند. گروهى دیگر مانند میرزاده عشقى، نسیم شمال و عارف قزوینى که با موازین گذشته انس چندانى نداشتند، زبان کوچه و بازار را برگزیدند.

5- تغییر در مضامین و محتوا؛ در عصر مشروطه نه تنها روزگار مدیحه سرایى و توصیف پدیده هاى طبیعى سر آمده بود بلکه عارفانه سرایى و غزل گویى به اشعار سیاسى _ اجتماعى تغییر یافته بود و اگر شعرها در قالب هاى قصیده، غزل، مثنوى، مخمس، دوبیتى هاى پیوسته، ترانه و تصنیف سروده مى شد با آغاز جنبش مشروطه خواهى و ظهور شاعرانى چون بهار، فرخى، عشقى و دیگران و توجه به مقتضیات ویژه آن زمان، آنان را به سوى شعرهاى اجتماعى _ سیاسى سوق داد. در نتیجه عشق به وطن، آزادى و... قسمت عمده ادبیات این دوره را دربرگرفت و بخش عمده اشعار این دوره اشعار اجتماعى _ سیاسى بود که به تبع انقلاب مشروطه شکل گرفت.

 

جناح های عمده ادبی در دوران مشروطه

در این دوره شعر و نثر فارسى در سه جناح عمده ادبى قابل تشخیص است:

الف _ جناح سنت گرا:

این جناح ادبى با آگاهى لازم و پیوند تام و تمامى که با سنت هاى ادبى ایران داشتند از زبان فاخر و پرصلابت گذشته که به عروض و سنن موسیقایى شعر فارسى تکیه داشت، استفاده مى کردند و بدان سخت پایبند بودند. از چهره هاى معروف این جناح مى توان به ادیب الممالک فراهانى، ملک الشعراى بهار و دهخدا اشاره کرد.

ب _ گروه شاعران مردمى:

این گروه با موازین ادب گذشته انس چندانى نداشتند و زبان کوچه و بازارى را برگزیدند و با صمیمیتى که در این طریق از خودشان نشان مى دادند، از قبول عام برخوردار شدند. شاعران برجسته این گروه سیداشرف الدین گیلانى (نسیم شمال)، ابوالقاسم عارف قزوینى و میرزاده عشقى است.

ج _ شعر کارگرى:

این شاخه از ادبیات، تحت تاثیر انقلاب کارگرى روسیه و اندیشه هاى کارگرى آن زمان شکل گرفت. این شیوه در شعر فارسى عصر بیدارى، نیازها و محرومیت هاى توده مردم را موضوع اصلى خود قرار مى دهد و به دفاع از حقوق محرومان و رنجبران برمى خیزد. به عبارت بهتر، از شاخه اى که این ویژگى را بیشتر در خود منعکس مى کرد به «ادبیات کارگرى» یا ادبیات محرومان یاد مى کنند. از شاعران برجسته این گروه مى توان به فرخى یزدى و لاهوتى اشاره کرد.

از زندگی ایرج میرزا بیشتر بدانید

شاعر اشراف‌زاده‌ی قجری که مشروطه‌خواه شد و اثری به نام شعر شب جمعه ایرج میرزا را سروده بود. از نوادگان فتحعلی‌شاه که دوره‌ای مداح و درباری بود و دوره‌ای برای آزادی وطن سرود. در این یادداشت از اشعار و آثار ایرج میرزا گفتیم و به زندگینامه او نگاهی انداختیم.

اولین خط از زندگینامه ایرج میرزا

ایرج در خانواده‌ای علاقمند به علم و ادب پرورش یافت. پدرش غلام‌حسین‌میرزا شاعر دربار مظفرالدین شاه و ملقب به صدرالشعرا بود که کوشید محیطی مساعد علم‌اندوزی برایش فراهم آورد. ایرج میرزا علاوه بر فارسی، زبان‌های عربی، ترکی، فرانسه و روسی را نیز می‌دانست. میرزا نصر‌الله بهار شروانی و میرزا محمدتقی عارف اصفهانی ادبیاتش آموختند. زبان فرانسه را ابتدا در مدرسه‌ی دارالفنون تبریز و سپس نزد موسیو لامبر فرا گرفت. مقدمات عربی را نیز در مدرسه‌ی دارالفنون و فلسفه، منطق، معانی و بیان را در حوزه‌ی درس آشتیانی‌های مقیم تبریز خواند. او در خطاطی نیز مهارت داشت

آری، شعر آیینی الزاماً نباید موضوع دینی داشته و در ستایش بزرگان دینی و مناسبت‌های مذهبی سروده شده باشد، بلکه پیش‌تر و بیش‌تر از موضوع دینی، باید «موضع» دینی داشته باشد. «موضوع» توقف در منزل صورت و ظاهر دین است - یعنی مدح و منقبت صرف - و «موضع» پرداختن به درونه، سیرت و حقیقت دین، یعنی بیان معارف و حقایق دینی و توحیدی. جان‌مایۀ شعر آیینی اصیل و فاخر «موضع‌مندی» آن است، نه «موضوع‌بندی» آن. یعنی ایستادن شاعر در جبهۀ حق و حق‌مداری و برائت از ظلم، باطل، زشتی و پلشتی. از این منظر حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی آیینی‌ترین شاعر تاریخ ادبیات ماست، چرا که در همۀ سروده‌های خود موضع مسلمانی و ایمانی دارد..

فراز و فرود زندگی ایرج میرزا

ایرج میرزا خیلی زود و در سن شانزده‌سالگی ازدواج کرد و خیلی زود، کمتر از سه‌سال پس از ازدواج، همسرش را از دست داد. دقیقا همان سالی که پدرش درگذشت. حالا او باید از عهده‌ی این داغ‌های جگرسوز و اداره‌ی امور خانواده با هم برمی‌آمد. او پس از مرگ پدرش و در زمان ولایت‌عهدی مظفرالدین‌شاه به خدمت دربار درآمد. سرودن قصاید سلام و خوش‌آمدگویی و توصیف مراسم جشن و سرور در شعر از جمله کارهایی بود که ایرج میرزا در این دوره از حیاتش به عهده گرفت. ظاهرا مدیحه‌سرایی و پیشه‌ی درباری آن‌چنان با طبع او سازگار نبود؛ این شد که به مشاغل دیگری رو‌ی آورد. ایرج میرزا دوره‌ای منشی امین‌الدوله پیشکار آذربایجان شد و هنگامی که امین‌الدوله در ردای صدراعظمی، به تهران رفت با او همراه شد. معاونت مدرسه‌ی مظفری و نیابت رئیس معارف و دارالفنون تبریز، کار در دارالانشاء تبریز در زمان پیشکاری حسین علیخان نظام‌السلطنه و ریاست اتاق تجارت در همان دوره، اشتغال در اداره کل گمرکات کرمانشاهان، ریاست صندوق مالیه و گمرک کردستان، از جمله مشاغلی هستند که ایرج آزمود.

«باید همواره آگاه باشیم که هر نوع شعری که دربارۀ دین گفته می‌شود، شعر آیینی نیست. برخی شاعران دین‌شناس نیستند و آگاهی آن‌ها بیشتر ناظر بر آگاهی طبقات جاهل و مبلغان ساده‌اندیشی است که برداشت غلطی از دین دارند؛ بنابراین این نوع شعرها نه تنها ارزش ادبی ندارد، بلکه به اصل دین نیز ضربه می‌زند؛ حتی در برخی مواقع به وضوح می‌توان در شعر برخی از شاعران جنبه‌های دین‌ستیزی را لمس و مشاهده کرد. بین متون اصلی دین و دینی که طبقات جاهل و مبلغان منحرف ارائه می‌کنند، تفاوت وجود دارد؛ اما بعضی از شاعران به این نکته توجهی ندارند و این عدم توجه در اطلاعات و دانش اندک آن‌ها ریشه دارد. شاعرانی هم که عموماً در شعرهایشان دین‌ستیزی موج می‌زند گرفتار این بی‌دانشی هستند و نمی‌توانند بین اصل دین و دینی که بر اساس برداشت غلط عرضه می‌شود، تفکیک قائل شوند. موازین الهی و عقلی بسیار پیشرفته است، شاعر باید آنچه را از دین می‌آموزد بر اساس موازین الهی که در قرآن بر آن‌ها تاکید شده و موازین عقلی که یکی از آن‌هاست بسنجد، نه این که دین را بر اساس قضاوت کسانی که شناخت دینی درستی ندارند بیاموزد، چرا که این شناخت نادرست هم به شعر شاعر و هم نسبت به باورهای عمومی خدشه وارد می‌کند».

 

دستگاه های موسیقی هفتگانه ایرانی

 

ردیف موسیقی ایرانی از دو بخش اصلی و فرعی تشکیل می شود. که در آهنگ های سنتی از جمله غمگین ترین آھنگ ھای کردی کرمانشاھی لاتی  کاربرد دارد.قسمت اصلی اش شامل هفت تا دستگاه می شود هر کدامشان حال و هوا و البته طرفداران خاص خودشان را دارند. این هفت دستگاه، موسیقی اغلب نواحی ایران را دربر می گیرند و خیلی از آهنگ های نوستالژیک دوران کودکی مان را هم در دل خود جای داده اند.

۱- شور

خیلی از آهنگ هایی که در جشن ها پخش می شود، در همین دستگاه شور ساخته شده اند. همانطور که از اسمش هم پیداست، موسیقی این دستگاه پر است از شور و انرژی. شور یکی از دستگاه های بسیار بزرگ موسیقی ایرانی به حساب می آید که حال و هوای آن به موسیقی ایرانی به حساب می آید که حال و هوای آن به موسیقی منطقه مازندران نزدیک است. البته این دستگاه نغمه هایی ملهم از موسیقی مناطق مرکزی ایران و کردستان هم شنیده می شود.نمونه: آلبوم یاد ایام استاد شجریان و به خصوص خود تصنیف یاد ایام یکی از نمونه های خوب دستگاه شور است. آلبوم «زیباترین» علیرضا افتخاری و «مرا عاشق» شهرام ناظری هم دو نمونه مشهور دیگر از این دستگاه بزرگ هستند.

2- نوا

به علت شباهتی که به دستگاه شور دارد، شناختش کمی به آگاهی نیاز دارد. در واقع اگر دستگاه شور را خوب بشناسید می توانید به تفاوت نغمه های نوا با شور پی ببرید. با این حال اگر دلتان یک شور و حال حسابی می خواهد، می توانید پیگیر آهنگ های این دستگاه هم بشوید.

نمونه: تصنیف «رفتم در میخانه» و آلبوم «نوا مرکب خوانی» از محمدرضا شجریان دو نمونه از این دستگاه هستند. «کنسرت نوا» از حسین علیزاده که دو نوازی تار و تنبک است و آلبوم «نینوا» باز هم از حسین علیزاده از دیگر نمونه های این دستگاه هستند.

3- ماهور

ماهور یکی از دستگاه های گسترده موسیقی ایرانی محسوب می شود که حال و هوای کاملا شادی دارد. اگر دلتان می خواهد با شنیدن یک موسیقی سنتی حسابی روح و روانتان شاد بشود، آهنگ هایی از این دستگاه را گوش کنید که اتفاقا نمونه های زیادی هم دارد.

بعضی از زبان شناس ها می گویند واژه «ماهور» تغییر یافته واژه «ماژور» یکی از گام های اصلی موسیقی غربی است. جالب اینجاست که حال و هوای هر دویشان هم مشابه است. این دستگاه چند بخش دارد که بعضی بخش هایش به موسیقی منطقه سیستان و بلوچستان، بعضی هایش به موسیقی خراسان و لرستان و یک قسمت های دیگرش هم به موسیقی آذری آذربایجان نزدیک است.

نمونه: آهنگ معروف «مرغ سحر» ساخته مرتضی نی داوود یکی از نمونه های شناخته شده این دستگاه است. مرتضی نی داوود، یکی از شاگردان خوب میرزا حسینقلی و درویش خان خودش هم یکی از ردیف دان های موسیقی ایرانی بوده. شروع این آهنگ کاملا الهام گرفته از درآمد ماهور است. «ز من نگارم خبر ندارد» از آلبوم آهنگ وفا و «ز دست محبوب» از آلبوم شب وصل هم در این دستگاه خوانده شده اند.

4- چهارگاه

بعضی از دستگاه ها به زمان مشخصی از روز تعلق دارند ومعمولا آن موقع روز است که شنیدنشان به دل آدم می چسبد. چهارگاه دستگاهی است که کاملا به صبح ها اختصاص دارد. کافی است یکی از آهنگ های این دستگاه را اول صبح یا در زمان خمودگی و کسالت گوش کنید تا انرژی تان برای یک روز کامل جفت و جور بشود.

نمونه: قطعه معروف «سلام» کسایی که در آلبوم «صبحگاهی» علیزاده به زیبایی اجرا شده، نمونه ای زیبا از یک قطعه موسیقی ایرانی در دستگاه چهارگاه است که خیلی هایمان سال ها اول صبح هایمان را با آنها شروع کرده ایم، بدون اینکه بدانیم در این دستگاه ساخته شده اند. آلبوم «دستان» محمدرضا شجریان هم در این دستگاه کار شده. قطعه بی کلام «دخترک ژولیده» علینقی وزیری هم در این آلبوم مثال خوبی برای آشنایی با فضای چهارگاه است.

5- همایون

یکی از دستگاه های بسیار غمگین ایرانی که میزان غمش از آواز دشتی هم بیشتر است! اگر بغض توی گلویتان گیر کرده و بهانه می خواهید برای اینکه هر آنچه در دل دارید بیرون بریزید، یکی از آهنگ های این دستگاه را پلی کنید و سر و صورتتان را بسپارید به سیل اشک.

تاریخچه‌ای از موسیقی متال

 

نام اصلی موسیقی متال هوی متال است که شامل بھترین آھنگ ھای پرمخاطب و جدید و گا‌ها به طور خلاصه به آن متال می‌گویند. با جستجو در موسیقی گروه‌های هارد راک انگلیسی و آمریکایی به موسیقی متال خواهیم رسید. موسیقی متال در پایان دهه‌ی ۶۰ و دهه‌ی ۷۰ ابداع و ارائه شد. برخی معتقدند که متال با الهام از دو سبک بلوز راک و سایکدلیک راک ابداع شده است و پس از تغییراتی مانند اجرای تکنوازی‌های طولانی گیتار الکتریک و ضرب‌آهنگ‌های سنگین به متال تبدیل شده است. با پیشرفت متال، در دهه‌ی ۷۰ و ۸۰ میلادی به اوج می‌رسد و طرفداران زیادی را در ساسر دنیا پیدا می‌کند.

 

گروه‌های پایه گذار سبک متال یا هوی متال

 

بِلَک سَبَث (Black Sabbath)

 

لِد زپلین (Led Zeppelin)

 

دیپ پرپل (Deep Purple)

 

جوداس پریست (Judas Priest)

 

اصلی‌ترین ویژگی‌های سبک متال

از ریتم‌های سنگین و خشن گیتار الکتریک استفاده می‌شود.

برخی از زیر شاخه‌ی این سبک مثل ترش‌متال (Thrash metal)، دث‌مثال (Death metal) یا اسپیدمتال (Speed metal) دارای سرعت بسیار بالا و تند است.

استفاده از ملودی‌های تکنوازی با گیتار (این ویژگی در برخی از زیرشاخه‌های سبک هوی متال مثل نومتال حذف شد)

استفاده از هارمونی‌های سبک موسیقی کلاسیک و بلوز

استفاده از آواز‌های جیغ گونه

و اما زیر شاخه‌های سبک متال

۱. گوتیک متال (Gothic metal)

در گوتیک متال، سبک Goth Rock و هوی متال با حالتی حزن انگیز به هم پیوند می‌خورند. در این سبک از از صدای زنان و سازهایی، چون ویولون، هارپسیکورد و فلوت استفاده می‌کنند. موسیقی گوتیک متال که عموما در گام‌های مینور ساخته می‌شود، فضایی بسیار ملودراماتیک و غمناک همراه با تمی مذهبی و عاشقانه دارد؛ گوتیک متال گاهی اوقات از مرگ و پس از مرگ می‌گوید. در حالت‌های نمایشی این نوع از موسیقی متال از عناصر داستان‌هایی مثل جادوگران، خون آشام‌ها، اژد‌ها و… استفاده می‌گردد. گروه‌های مشهوری که این سبک را ارائه می‌دهند عبارتند از:

Tristania

Moonspell

Ashes You Leave

Havayoth

Draconian

The Sins Of Thy Beloved

Nightwish

 

۲. آلترناتیو متال (Alternative metal)

آلترناتیو متال نسبت به دیگر زیرشاخه‌ها مستقل‌تر است به همین دلیل برخی آن را هسته‌ی مرکزی موسیقی متال معرفی می‌کنند. ساز اصلی مورد استفاده در این زیر شاخه گیتار است. گروه‌های مشهور این سبک عبارتند از:

Korn

System Of A. Down

Tool

Godsmack

Static-X

۳. دث متال (Death metal)

یکی از قوی‌ترین زیرشاخه‌های موسیقی هوی متال و مشتق شده از Thrash است. دارای محتوای غم انگیز است، ولی در عین حال با خشونت اجرا می‌شود. گا‌ها دارای سرعت و تکنیک همراه با ملودی‌های زیبا است. دث متال دارای زیر شاخه‌های زیر است:

Melodic Death

Progressive Death Death

Thrash Old School Death

Grindcore Gore Death

نوازندگان و گروه‌های مشهور این سبک:

Death

Morbid Angel

Deicide

Six Feet Under

The Crown

Children Of Bodom

Autopsy

Cannibal Corpse

۴. اینداستریال متال (Industrial metal)

این زیر شاخه از متال دارای صدای یکنواخت و پر سرو صدایی است چنانکه شنونده را به یاد محیط‌های کاری و صنعتی است به همین دلیل اینداستریال نام گرفته است. دارای ریتم سنگین و تلفیقی از موسیقی Electronic و متال است. گروه‌های فعال و موفق در این سبک عبارتند از:

Rammstein

Marylin Manson

Rob Zombie / White Zombie

Ministry

Devin Townsen

ساز بینجو چیست

ساز بینجو بلوچستان:

بینجو در اصل یک ساز بلوچی نیست و حدود پنجاه سال پیش از پاکستان به بلوچستان ایران مهاجرت کرده است و مورد استفاده در موسیقی های سنتی مانند خفن ترین آهنگ های کردی کرمانشاهی است. این ساز از خانوادهٔ سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) مقیّد است که با مضراب نواخته می شود و در رده بندی سازها در گروه زِه صداهای مضرابی قرار می گیرد. بینجو اگرچه یک ساز زهی مضرابی مقیّد است، امّا انگشتان دست نوازنده با وترها و پرده ها تماس نمی یابند و این عمل با دکمه ها یا شستی ها و تیغه های فلزی صورت می گیرد.

ویژگی های ظاهری و ساختاری بینجو:

بینجو یک جعبهٔ طنینی هندسی شکل نسبتاً کشیده و دراز، با عمق کم دارد که روی آن صفحهٔ چوبی قرار دارد و خرک روی این صفحه نصب شده است. این ساز ۶ وتر، ۶ گوشی و ۳ شیطانک دارد. از روی شیطانک اصلی، دو وتر اصلی بینجو یعنی وترهای سوم و چهارم عبور می کنند.

دو شیطانک دیگر مربوط به وترهای جانبی اول و ششم است و وترهای دوم و پنجم فاقد شیطانک هستند. پرده های فلزی بینجو فقط با وترهای سوم و چهارم تماس می یابند و از بقیهٔ وترها به صورت آزاد استفاده می شود. روی صفحهٔ ساز یک چوب نسبتاً طویل به عنوان پایه برای پرده ها و شیطانک اصلی وجود دارد و روی این پایه که به منزلهٔ دستهٔ بینجو است پرده ها به صورت تیغه های فلزی نازک قرار دارند. روی جعبهٔ طنینی نیز یک حفاظ چوبی قرار دارد که دکمه ها یا شستی ها زیر آن نصب شده اند. برای هر پرده یک شستی وجود دارد که انگشتان دست چپ نوازنده با آنها در تماس است. وضعیت قرار گرفتن دکمه ها در زیر دست چپ نوازنده تقریباً مانند وضعیت کلاویه های پیانو است.

پرده بندی بینجو:

بینجو اغلب در پاکستان ساخته می شود و ظاهراً قصد سازندگان آن در نصب تیغه ها یا پرده های فلزیِ ثابت، ایجاد صداهای کروماتیکِ تامپره است. بررسی دقیق تر نشان می دهد به خاطر عدم دقت کافی در نصب پرده ها و یا دستکاری نوازندگان، صداهای حاصل از این ساز غالباً با فواصل گام کروماتیکِ تامپره مطابقت کامل ندارد.

چرا بعضی موسیقی‌ها رو دوست داریم و بعضی‌ها رو نه؟

 

اینکه یه جمع دوستانه توی ماشین بشینن و سر اینکه چه موزیکی توی مسیر پخش بشه باهم جر و بحث کنن، حداقل برای من، یه موضوع کاملاً عادیه. اما واقعاً چرا موزیکی و یا آهنگ های جدید و پرطرفدار که یه نفر دیگه عاشقشه رو ما نمی‌تونیم حتی برای چند ثانیه تحمل کنیم؟

همه‌ی ما قبول داریم که موسیقی، قاعده و قانون‌های خاص خودش رو داره؛ قطعه‌هایی که بزرگان موسیقی می‌سازن، بدون شک صدها برابر گوش‌نوازتر از کارهای ناواردانه‌ی امروزیه. اما بیاین باهم رو راست باشیم، این روزها کدوم آدم عاقل و سالمی سمفونی‌های بتهوون یا آثار شوپن رو گوش می‌ده؟

 مغز ما از الگوهای تکرار شونده لذت می‌بره

اکثر اوقات وقتی با موزیک جدیدی برای اولین بار مواجه میشیم، از اون لذت نمی‌بریم. وقتی ذهن ما ضرب‌های بعدی، ریتم‌های بعدی و به طور کلی الگوی یه موسیقی رو پیشبینی میکنه، لذت میبره و ما فقط الگوهایی رو می‌تونیم پیشبینی کنیم که قبلا شنیده باشیمشون و یا حداقل با سبکشون آشنا باشیم. مغز ما اگه نتونه الگوی یه موسیقی رو پیشبینی کنه، خیلی زود از اون خسته میشه.

با این حساب، اگه موزیکی که یکی از دوستامون ۱۰۰ بار تا الان بهش گوش داده و عاشقشه رو ما برای اولین بار بشنویم و بگیم «این چه مزخرفیه؟!» چندان غیر طبیعی نیست!

پیوند بین موسیقی و خاطرات ناگسستنی است

انسان دو نوع حافظه داره؛ حافظه خودآگاه و حافظه ناخودآگاه. از لحاظ علمی ثابت شده که موسیقی می‌تونه با تحریک حافظه ناخودآگاه به آلزایمر غلبه کنه. یه فرد مبتلا به آلزایمر رو هر چقدر هم که سوال پیچ کنین، هیچ چیز از گذشته به یاد نمیاره؛ اما رسیدن صدای یه موزیک قدیمی به گوش این فرد کافیه تا حافظه‌ی ناخودآگاهش تحریک بشه و مثلاً اولین روزی که عشقش رو دیده، با جزئیات کامل به یاد بیاره!

هر موسیقی با احساسات اون لحظه‌مون، افرادی که با اون‌ها هستیم و یا بهشون فکر می‌کنیم و مکانی که در اون حضور داریم پیوند می‌خوره و این پیوند اونقدر محکمه که سال‌ها بعد با شنیدن چند ثانیه از اون موسیقی، می‌تونیم تمام این احساسات، افراد و مکان‌ها رو به یاد بیاریم.